W dobie powszechnego dostępu do internetu i mediów społecznościowych informacje rozprzestrzeniają się w zawrotnym tempie. Stwarza to doskonałe warunki do szerzenia dezinformacji. Wierzenie w nieprawdziwe informacje może wiązać się z licznymi konsekwencjami, które nie będą dla nas dobre. Właśnie dlatego warto walczyć z dezinformacją. Obecnie staje się to jednym z priorytetowych zadań dla instytucji, mediów i obywateli. Ale na czym dokładnie polega ta walka? I jak rozpoznać dezinformację i jak skutecznie jej przeciwdziałać?
Na czym polega dezinformacja?
Dezinformacja to celowe rozpowszechnianie fałszywych, mylących lub wprowadzających w błąd informacji. Takie działanie ma jasno określony cel – wpłynąć na opinię publiczną, zmanipulować rzeczywistość lub umożliwić osiągnięcie określonych celów politycznych, społecznych, gospodarczych czy też osobistych. Aby móc lepiej dowiedzieć się, na czym polega ta kwestia, warto znać główne cechy, którymi charakteryzuje się dezinformacja. Do nich zalicza się przede wszystkim:
- fałszywość – informacje są nieprawdziwe, oparte na nieprawdziwych danych lub zmanipulowanych faktach,
- manipulacja – celowe zniekształcanie rzeczywistości, aby wpłynąć na opinie lub postawy odbiorców,
- nieznane źródła – brak jasnego źródła informacji lub podawanie informacji jako anonimowe,
- emocjonalność – dezinformacja często wykorzystuje silne emocje, takie jak strach, gniew czy wzburzenie, aby przyciągnąć uwagę i wywołać reakcję,
- rozpowszechnienie – informacje są celowo rozpowszechniane w dużych ilościach, często przy użyciu botów lub trolli w mediach społecznościowych.
Jak rozpoznać dezinformację?
Każdy z nas może na co dzień spotkać się z fałszywymi informacjami. Ważne, aby wiedzieć, jak je zweryfikować, a także, na co warto zwrócić uwagę. Przede wszystkim musimy sprawdzić źródło, z którego pochodzi przeczytana przez nas informacja. W tym przypadku najlepiej, aby była ona opublikowana na stronie wiarygodnej instytucji czy portalu informacyjnym. Oprócz tego możemy:
- zweryfikować przedstawione fakty, np. wykorzystując niezależne źródła do ich potwierdzenia,
- przeanalizować treść, czyli przeczytają ją ze zrozumieniem i zastanowić się, czy wydaje się być zbilansowana i pozbawiona nacechowania emocjonalnego,
- zwrócić uwagę na datę publikacji, gdyż z czasem każda informacja może się przedawnić, a to również stanowi czynnik biernie przyczyniający się do dezinformacji,
- sprawdzić język, który wbrew pozorom, może nam wiele powiedzieć i właśnie dlatego zwróćmy uwagę, czy treść nie jest napisana m.in. w sposób emocjonalny,
- zweryfikowanie zdjęć i wideo, którymi w dzisiejszych czasach niezwykle łatwo manipulować.
Walka z dezinformacją – od czego zacząć?
Walka z dezinformacją to kompleksowe wyzwanie wymagające zaangażowania wielu podmiotów, od instytucji publicznych po indywidualnych użytkowników internetu. A zatem, co
możemy zrobić na własną rękę? Przede wszystkim postawmy na edukację najbliższych połączoną ze świadomością społeczną. Pomóc tutaj może wyjaśnienie, np. rodzicom czy dziadkom, na czym dezinformacja polega oraz jak się przed nią bronić. Inną kwestią jest wprowadzenie programów edukacyjnych na temat rozpoznawania dezinformacji w szkołach i instytucjach edukacyjnych. Warto także wspierać kampanie informacyjne w telewizji, radiu czy social mediach – czasem wystarczy tylko udostępnić post! Walka z dezinformacją wymaga wieloaspektowego podejścia i zaangażowania różnych podmiotów społecznych i instytucjonalnych. Kluczową rolę odgrywa edukacja i świadomość społeczna, współpraca z mediami i platformami cyfrowymi, a także odpowiednie regulacje prawne i wsparcie dla fakt-checkingów. Współpraca międzynarodowa i zaangażowanie społeczności lokalnych również są niezbędne do skutecznej walki z dezinformacją i budowania bardziej poinformowanego i świadomego społeczeństwa.
Jakie są skutki dezinformacji?
Leżymy sobie w łóżku, na które składa się wygodny materac Jaworzno, ergonomiczna poduszka czy ciepła kołdra i przeglądami media społecznościowe. Nagle natrafiamy na informację, która tak naprawdę jest fałszywa. Taka sytuacja powtarzana wielokrotnie, zwłaszcza na kontach, które podszywają się pod instytucje publiczne, może prowadzić do ogólnego sceptycyzmu, co z kolei wpływa na jakość demokracji i funkcjonowania społeczeństwa. Poza tym fałszywe informacje mogą wpływać na opinie i postawy społeczne, prowadząc do błędnych decyzji politycznych, społecznych czy gospodarczych. W przypadku informacji dotyczących zdrowia, dezinformacja może być niebezpieczna dla zdrowia publicznego, prowadząc do niewłaściwych decyzji zdrowotnych, które mogą zagrażać zdrowiu lub życiu człowieka. Ponadto wpływa na procesy polityczne, pogłębienie podziałów społecznych czy podważanie koncepcję prawdy i rzetelności informacji.
Czy dezinformacja może wpłynąć na codzienne życie człowieka?
Co ciekawe, dezinformacja ma również wpływ na codzienne życie człowieka jako odrębnej jednostki. W przypadku podania fałszywych informacji o produktach i usługach w reklamie mamy do czynienia z wprowadzeniem konsumenta w błąd. Prowadzi to do zakupu nieodpowiednich, a nawet szkodliwych produktów. Szerzenie dezinformacji w każdym temacie może również negatywnie wpływać na dbanie o dom, higienę czy zdrowie. Może się również przyczynić do zniszczenia przedmiotów, gdyż np. zastanawiając się, jak pielęgnować łóżka drewniane, możemy trafić na fałszywe informacje, które doprowadzą do uszkodzenia drewna. Oprócz tego:
- rozpowszechnianie fałszywych informacji może powodować stres, dezorientację i poczucie zagrożenia wśród ludzi, co wpływa na ich samopoczucie, a także jakość życia,
- dezinformacja może wpływać na postawy i zachowania społeczne, promując szkodliwe praktyki, dyskryminację czy nienawiść,
- mogą wpływać na bezpieczeństwo cyfrowe lub ogólnie pojęte bezpieczeństwo w sieci.
Walka z dezinformacją to niezwykle ważne i skomplikowane wyzwanie, które dotyka społeczeństwa w dzisiejszych czasach. W końcu w miarę rozwoju technologii, a także rosnącej roli mediów społecznościowych, rośnie również potencjał dezinformacji. Ochrona przed wprowadzającymi w błąd treściami wymaga zaangażowania wielu podmiotów – od rządu i instytucji, poprzez media, aż po indywidualnych użytkowników internetu.
